Watsaru

१९८९ मध्ये ज्यावेळी सोव्हिएत युनियन कोसळले, त्यावेळी हीच चर्चा सर्वत्र सुरू झाली की समाजवाद संपला. आणि वर हेदेखील की आता इतिहासाचा अंत झाला आहे; म्हणजे यापुढे कोणतेही राष्ट्र समाजवादी समाजरचना उभारणीचा प्रयत्न करण्यास धजावणार नाही. समाजवाद संपल्याची आवई उठवणार्यां विरुद्ध १९९० मध्ये मी एक लेख लिहिला होता. त्यात मुख्य प्रतिपादन असे होते, की सोव्हिएत मॉडेल उभारताना मार्क्सवादी तत्त्वांची खूप मोठ्या प्रमाणावर पायमल्ली झाली होती. उत्पादनशक्तींचा विकास करण्यावर अतोनात भर देताना समाजवादी समाजरचनेचा केंद्रबिंदू असणार्या माणसाच्या विकासाकडे मात्र संपूर्ण दुर्लक्ष करण्यात आले होते. सोव्हिएत मॉडेलमध्ये किती माल व सेवा यांचे उत्पादन झाले याचा उल्लेख मोठ्या अभिमानाने करताना याच प्रक्रियेतून निपजणार्याॉ माणसाची गुणवत्ता काय होती याबद्दल सोयीस्कर मौन बाळगण्यात येत होते.

Subscribe Now !

Get instant access to the complete Watsaru archives

New 3-Month Subscription to Digital Archives at just Rs 350 for India and $15 for overseas users.

मायकेल लेबोविट्झ यांची प्रस्तावना